Οι μεταφράσεις της αρχαίας τραγωδίας (πλην ελαχίστων και θραυσμάτων) είναι η ιστορία μιας επαναλαμβανόμενης αποτυχίας μικρότερης ή μεγαλύτερης. Τα θραύσματα των ολιγότερο αποτυχημένων (που είναι οι επιτυχημένες) δείχνουν μια κατεύθυνση, επιχειρούν μια πνευματική σήμανση, είναι οδοδείχτες έκφρασης και ιδεών (και αυτό κάποιες φορές δεν είναι λίγο, nihil minor in litteris). Κινδυνεύοντας εξίσου από τον άνευρο ακαδημαϊσμό και από το πληβείο θεατρικό σανίδι – η μεταφραστική του αρχαίου δράματος εύκολα ξεπέφτει. Άλλες μεταγραφές κινδυνεύουν από την υπεραπλούστευση, άλλες από ένα ψευδεπίγραφο ύφος, άλλες από τη μεγαλοφαντασιά ενός ριζοσπαστικού προσωπικού ιδιώματος· εύκολα γίνονται κοινότοπες όπως η μετάφραση του λιμπρέτου μιας όπερας – είναι για τον μεταφραστή η άκρα ταπείνωση. (Τα δύο είδη βέβαια δεν σχετίζονται πνεματικά. Η τραγωδία έχει άλλο πνευματικό κέντρο.) Πάντως οι αναλογίες των βοτάνων γητεύματος για το μεταφραστικό απόσταγμα δεν είναι μετρήσιμες – και πρέπει να τονίσουμε ότι η αλχημεία του αποτελέσματος (ο συνεπαρμός μέσα στη φρίκη, η γλυκύτητα μέσα στους αρχαϊκούς γκρεμούς, το κράμα τρόμου και ηδονής), το αμάλγαμα, συνορεύει πρωτίστως με την ισομετρία του νοήματος και με μια ορισμένη θεολογική τροπή της σκέψης, με μία τρομερή εκμυστήρευση.



Από τα πρακτικά ενός παλιού θεατρικού σεμιναρίου για την τραγωδία και τη μετάφραση, αταύτιστος ομιλητής