Τα κείμενα της παρούσας έκδοσης επιχειρούν να διερευνήσουν και να ερμηνεύσουν διαλεκτικά τη λογοτεχνική παραγωγή της ιστορικά κρίσιμης δεκαετίας που ακολουθεί το Μεσοπόλεμο και σημαδεύτηκε από τον Ιταλοελληνικό Πόλεμο, την Κατοχή, την ΕΑΜική Αντίσταση, τα Δεκεμβριανά, τον Εμφύλιο, καθορίζοντας την ιστορική και πολιτική πορεία του τόπου μας.
Το γεγονός ότι σε μια χρονική περίοδο περιορισμένης έκτασης, με την έννοια του συμβατικού χρόνου, συμβαίνουν τόσα πολλά συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα, καθόρισε, ως έναν μεγάλο βαθμό, την επιλογή του θέματος αυτού του Επιστημονικού Συνεδρίου.
Ο διάλογος της Λογοτεχνίας με την Ιστορία είναι διαχρονικός. Υπάρχουν όμως ιστορικές περίοδοι, όπως η συνταρακτική δεκαετία του ’40, κατά τις οποίες ο λογοτέχνης έρχεται υποχρεωτικά αντιμέτωπος με την Ιστορία και πρέπει αναπόφευκτα να επιλέξει το δρόμο που θα ακολουθήσει.
Οι επιλογές του θα τον κρίνουν ως άνθρωπο, αποκαλύπτοντας, ταυτόχρονα, την επίδραση που ασκεί στη στάση του και στη συμπεριφορά του η ταξική του θέση, αλλά θα σηματοδοτήσουν –σ’ έναν βαθμό– και την πορεία του έργου του.
Με γνώμονα την αντίληψή μας ότι η Λογοτεχνία περικλείει μέσα της μεγάλη ιδεολογική δύναμη, επιχειρείται να αναδειχτεί η καθοριστική επίδραση που άσκησε, ακόμη και σε αστούς λογοτέχνες, το έπος της ΕΑΜικής Αντίστασης και ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.