Πώς συγκροτείται ένα έθνος; Ποια η σχέση του με το κράτος και την ανάδυση του καπιταλισμού; Πώς επηρεάζει ο εθνικισμός τη διαμόρφωση των εθνών και την ένταξη των μαζών στο κράτος; Πώς συνδέεται το έθνος με τον ιμπεριαλισμό και την αντίσταση σε αυτόν;
Ο Γιάννης Μηλιός επιστρέφει σε ένα από τα μείζονα διακυβεύματα της μαρξιστικής θεωρίας, για να υποστηρίξει ότι το έθνος συνιστά ένα πρόσφατο ιστορικό φαινόμενο, που εκδηλώνεται στο πλαίσιο των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών ως παράγωγο του εθνικισμού, δηλαδή της «εθνικής πολιτικοποίησης» των μαζών, και περιέχει ιστορικά τόσο μια «τάση ελευθερίας» όσο και μια «τάση ολοκληρωτισμού».
Επιστρατεύοντας τις κεντρικές κατηγορίες της μαρξικής κριτικής της πολιτικής οικονομίας, ο συγγραφέας ανατέμνει συνολικά τη σχέση κεφαλαίου και ιμπεριαλισμού και αναδεικνύει την ταξική πάλη στο πλαίσιο του εθνικού κράτους ως τον ύστατο παράγοντα «κινδύνου» για το κεφάλαιο. Μας προσφέρει έτσι ένα πολύτιμο θεωρητικό πλαίσιο ανάλυσης για την κατανόηση των διεθνών και των ταξικών συγκρούσεων, που βρίσκονται στο επίκεντρο της διαμόρφωσης του σύγχρονου κόσμου.