Το «Ἱερακοσόφιον» είναι ένα από τα παλαιότερα επιστημονικά συγγράμματα
για την ανατροφή και θεραπεία των γερακιών και ο υπότιτλός του είναι: «Περὶ τῆς
ἀνατροφῆς καὶ θεραπείας τῶν ἱεράκων». Είναι γραμμένο από τον ιατρό, κτηνίατρο
και φυσιοδίφη Δημήτριο Πεπαγωμένο, ο οποίος γεννήθηκε στην
Κωνσταντινούπολη το 1200 μ.χ. και έζησε επί έναν ολόκληρο αιώνα, μέχρι το 1300
μ.χ. Ήταν προσωπικός ιατρός τού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ του Παλαιολόγου,
ιδρυτή τής δυναστείας των Παλαιολόγων και απελευθερωτή τής
Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1261. Ελληνικής καταγωγής και
κατευθύνσεως ο ίδιος, διατηρούσε στην αυλή του τμήμα θηρευτικών ιεράκων και
ενδιαφερόταν προσωπικά για την ιερακοθηρία.
Κατά προτροπήν του, ο Πεπαγωμένος συγγράφει το «Ἱερακοσόφιον», πράγμα το
οποίο αναφέρει και στην αρχή τού συγγράμματος, ότι αυτό έγινε επειδή του το
ανέθεσε ο ίδιος ο βασιλιάς· «κελεύσει γεγονὸς τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως κυρίου
Μιχαήλ», αλλά κι εκείνος μοιράζεται μαζί του την ίδια αγάπη για τους ιέρακες και
το έκανε με μεγάλη προθυμία. Το έργο του αυτό μεταφράστηκε στα Λατινικά, με
τον τίτλο: “De re accipitraria”, και είχε μεγάλη απήχηση. Όπως λέει και στον
Προοίμιό του ο συγγραφέας, η τέχνη της Ιερακοθηρίας υπήρχε από παλιά και
επανήλθε στο προσκήνιο την εποχή εκείνη, καθώς αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον
για τα ιερά αυτά πτηνά.
Το «Ἱερακοσόφιον» διαιρείται σε τρία Μέρη. Το Α΄ Μέρος περιλαμβάνει 185
Κεφάλαια, το Β΄ Μέρος 98 Κεφάλαια, και το Γ΄ Μέρος 26 Κεφάλαια, δηλαδή,
αποτελείται συνολικά από 309 Κεφάλαια. Με βάση τις σωζόμενες παλαιότυπες
εκδόσεις, ανακτήθηκε όλο το πρωτότυπο κείμενο, που είναι γραμμένο στην
επιστημονική Ελληνική Γλώσσα τής βυζαντινής περιόδου (13ος αιώνας),
δακτυλογραφήθηκε ξανά και αφού ελέγχθηκε λέξη προς λέξη, με την δέουσα
επιμέλεια, συγκροτεί πλέον το ανακτημένο σώμα του πρωτοτύπου κειμένου, το
οποίο παρατίθεται στην αριστερή σελίδα και σε αντιπαραβολή στην δεξιὰ σελίδα,
παρατίθεται η σύγχρονη απόδοση στην νέα Ελληνική.
Για την ευχερέστερη κατανόηση και χρήση τού Ιερακοσοφίου, στο τέλος έχει
εκπονηθεί από τον μεταφραστή εκτενές «Γλωσσάριον Ειδικών Όρων και Σπανίων
Λέξεων». Η όλη εργασία και έκδοση του μοναδικού αυτού συγγράμματος έγινε
κατόπιν προτάσεως του «Συλλόγου Ελληνικής Ιερακοθηρίας» και με την αγαστή
συνεργασία των εκπροσώπων του.