Το δεύτερο βιβλίο της δημοσιογράφου Μαρίας Νικολάου πραγματεύεται ένα από τα πιο τραυματικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, που για χρόνια παρέμενε στο περιθώριο της ιστορικής έρευνας.

Τα χρόνια της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφυλίου παραμένουν μία από τις σκοτεινότερες περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας, πάνω στην οποία οικοδομήθηκε μεγάλο μέρος των πολιτικών σχέσεων και των στερεοτύπων των τεσσάρων τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας. Οι μνήμες των γεγονότων, αν και διατηρούνται ζωντανές σε αρκετούς Έλληνες, δεν παύουν να αποτελούν σημείο αντιπαράθεσης αναλόγως την οπτική ανάλυσης που επιλέγεται, αποτελώντας πολλές φορές αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης.

Η αφετηρία, τα κίνητρα, τα οφέλη των δωσιλόγων, η πολιτική των κατακτητών καθώς και η στάση των πολιτών και του Τύπου αποτέλεσαν το αντικείμενο αυτής της ιστορικής έρευνας. Εντρυφώντας στις αποφάσεις του Ειδικού Δικαστηρίου Κομοτηνής, στα δημοσιεύματα της εποχής και στις μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, η μελέτη επιχειρεί να αναδείξει τα ποικίλα κίνητρα και τους στόχους των ανθρώπων που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς. Εξετάζονται ταυτόχρονα, μέσα από από ενδελεχή αρχειακή έρευνα στο Εφετείο Θράκης, τα γεγονότα σε σχέση με τις γενικότερες πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις.

Όπως στην υπόλοιπη χώρα, έτσι και στη Θράκη, η επίσημη, θεσμοποιημένη και καταγεγραμμένη μνήμη, στο ζήτημα του δωσιλογισμού είχε επιλέξει την αποσιώπηση. Στον πρόλογο του βιβλίου ο Νίκος Μαραντζίδης αναφέρει: «Η Μαρία Νικολάου χειρίστηκε το δύσκολο θέμα του δωσιλογισμού με αντικειμενικότητα και με πραγματικό σεβασμό στα πρόσωπα και στη μνήμη τους. Η εργασία της δείχνει πως η μελέτη της δεκαετίας του 1940 συνεχίζει να αποδίδει καρπούς, που συμβάλλουν στην εμβάθυνση των γνώσεών μας για την περίοδο και τη γενικότερη αυτογνωσία μας ως κοινωνία».