Ο ρόλος της προσωπικότητας στην εξέλιξη του ιστορικού γίγνεσθαι και η συνεκτίμηση των δεδομένων που καθορίζουν τη λειτουργία του ατόμου, εντός και εκτός θεσμικού πλαισίου, στην ιστορική συγκυρία, είναι τα βασικά στοιχεία που προσδιορίζουν το συγκείμενο της μελέτης στο παρόν πόνημα. Οι ιδέες και η δράση ορισμένων Μητροπολιτών κατά την περίοδο της τριπλής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης καταδεικνύουν τη δυνατότητα των θεσμών να λειτουργήσουν επιβοηθητικά και ανατρεπτικά όταν στους κόλπους τους βρίσκονται ισχυρές προσωπικότητες.
Στο βιβλίο επιχειρείται η προσέγγιση όλων των στοιχείων που είναι απαραίτητα για να γίνει κατανοητή η έννοια της ιδεολογίας και της πολιτικής δράσης στη μελετώμενη περίοδο. Περιγράφεται το ιστορικό πλαίσιο που επέδρασε στην σκέψη των Μητροπολιτών και ο ρόλος της ηγεσίας της ελλαδικής Εκκλησίας, παρατίθεται το θεσμικό πλαίσιο διοίκησης των μελών της Αντίστασης και οι διεργασίες που οδήγησαν στον διωγμό όσων συνεργάστηκαν με το Ε.Α.Μ. ή αντιστάθηκαν στον κατακτητή. Επίσης, αναφέρεται η συνεισφορά του κλήρου στην Εθνική Αντίσταση καθώς χιλιάδες κληρικοί εντάχθηκαν στις γραμμές της προκειμένου να συνδράμουν στις προσπάθειες για την Εθνική Ανεξαρτησία.