Η κατάρτιση ενός γλωσσικού ερμηνευτικού οδηγού, που θα επιτρέψει στον μέσο αναγνώστη να προσεγγίσει τη δυσπρόσιτη γλώσσα του Νίκου Καζαντζάκη, αποτελούσε από παλιά επιτακτικό επιστημονικό ζητούμενο. Το Γλωσσάρι στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, προϊόν πολύχρονης και επίμοχθης λεξικογραφικής έρευνας, έρχεται να καλύψει αυτό το μεγάλο κενό· να συστήσει ξανά τον συγγραφέα στο αναγνωστικό κοινό υπό το πρίσμα του ιδιότυπου λεξιλογίου του και να συμβάλει στην κατανόησή του. Περιέχει 15.000 περίπου λήμματα, ελληνικά και ξενόγλωσσα, τα οποία αποδελτιώθηκαν από το σύνολο των πρωτότυπων έργων του Καζαντζάκη, από τα ξενόγλωσσα έργα του που μεταφράστηκαν από άλλους (Βραχόκηπος, Τόντα Ράμπα), καθώς και από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη και τον Ηγεμόνα του Μακιαβέλι που μετέφρασε στα ελληνικά ο ίδιος. Η κατάρτιση του Γλωσσαρίου βασίστηκε κυρίως στις εκδόσεις που εκπονήθηκαν τις δεκαετίες 1950 και 1960 με φιλολογική επιμέλεια του Εμμανουήλ Κάσδαγλη, και δευτερευόντως σε νεότερες εκδόσεις, όπου ήταν αναγκαίο, ενώ η επεξεργασία και ερμηνεία του γλωσσικού υλικού στηρίχθηκε σε έγκριτα λεξικά της Νεοελληνικής, παλαιότερα και σύγχρονα, καθώς και σε ποικίλα έγκυρα μελετήματα, γλωσσάρια και πηγές, συμπεριλαμβανομένων των ερμηνευτικών λεξιλογίων του ίδιου του Καζαντζάκη για την Οδύσ(σ)ειά του και τη Θεία ­Κωμωδία του Δάντη.

Η ιδιαιτερότητα και χρησιμότητα του παρόντος ερμηνευτικού γλωσσικού οδηγού έγκειται στο ότι δεν αρκείται σε αλφαβητική παράθεση λεκτικών τύπων με ερμηνευτικές αναφορές και ετυμολογικές εκδοχές, αλλά προτάσσει αυτούσιο τον ίδιο τον λόγο του Κρητικού δημιουργού μέσα από επιλεγμένα —κατά λέξη και σημασία— χαρακτηριστικά αποσπάσματα από όλα τα έργα του, ώστε να τεκμηριώ­νεται άμεσα η συγκεκριμένη χρήση της μελετώμενης κάθε φορά λέξης.