Η κλασική αυτή αυτοβιογραφία αφηγείται την ιστορία μιας εντελώς ασυνήθιστης οικογένειας, με φόντο τη βικτωριανή Αγγλία. Ο πατέρας, διακεκριμένος επιστήμονας και συνομιλητής του Δαρβίνου, βιώνει και κατανοεί κάθε πτυχή της πραγματικότητας μέσα απ' το πρίσμα της άτεγκτης θρησκευτικής του πίστης. Ο γιος, που μέλλει να εξελιχθεί σε κορυφαία μορφή των αγγλικών γραμμάτων, νους ανήσυχος από τη φύση του, μεγαλώνει χωρίς την παραμικρή επαφή με τη λογοτεχνία• η μυθοπλασία είναι ψέμα, και στο σπίτι τα ψέματα απαγορεύονται.
Το βιβλίο είναι πολύ περισσότερα απ' όσα υποδηλώνει ο τίτλος του. Είναι η καταγραφή του αγώνα ανάμεσα σε δύο ιδιοσυγκρασίες, δύο συνειδήσεις, και σχεδόν δύο εποχές. Είναι η ιστορία της αναπόφευκτης ρήξης ανάμεσα σε δύο πλάσματα που το ένα γεννήθηκε για να πετάει μπροστά, ενώ το άλλο για να μένει στάσιμο. Πάνω απ? όλα, όμως, είναι μια τρυφερή αφήγηση από έναν πληγωμένο γιο που δεν παύει στιγμή να αγαπά βαθιά τον πραγματικά τραγικό ήρωα του βιβλίου: τον πατέρα του.
Συνδυάζοντας αριστοτεχνικά τη βιωματική γραφή με τη διεισδυτική αποτύπωση των πνευματικών και κοινωνικών ζυμώσεων μιας οριακής εποχής, το Πατέρας και γιος θεωρήθηκε ήδη από τη δημοσίευσή του, το 1907, έργο εμβληματικό, θέτοντας ένα ανυπέρβλητο στο εξής πρότυπο για το είδος της αυτοβιογραφίας