H Μυστική Δράση μονοπωλήθηκε στην Ελλάδα του 19ου αιώνα από τις αλυτρωτικές Εταιρείες. Έρανοι, αποστολή εθελοντών και πολεμοφοδίων, πίεση προς τις ελληνικές κυβερνήσεις να κηρύξουν πόλεμο ήσαν οι κύριες δραστηριότητές τους, συχνά ερασιτεχνικές και αφελείς. Η αποστολή αξιωματικών υπό κάλυμμα στον Μακεδονικό Αγώνα δημιούργησε την ανάγκη κρατικού συντονισμού της όλης επιχείρησης. Από τότε μέχρι τον Εμφύλιο έγιναν αρκετές προσπάθειες λειτουργίας Υπηρεσίας Πληροφοριών, που χάνονταν μέσα στην πολιτική αστάθεια της εποχής. Ο Στρατός διέθετε 2α Γραφεία που επιδίωκαν ν’ ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πολέμων στους οποίους συμμετείχε η χώρα, αλλά συχνά οι πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες δεν λάμβαναν υπόψη τις πληροφορίες που είχαν συλλεγεί.
Όπως υπογραμμίζει στη μελέτη του ο πρέσβης επί τιμή Παύλος Αποστολίδης, μεταπολεμικά οι Υπηρεσίες Πληροφοριών ξεκίνησαν ως στρατιωτικές με αποστολή την πληροφοριακή κάλυψη της κομμουνιστικής απειλής στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Η ΚΥΠ εδραιώθηκε ως μοναδική Υπηρεσία Πληροφοριών της χώρας. Στην πρώτη φάση ελεγχόταν από δεξιούς αξιωματικούς, πολλοί από τους οποίους ανήκαν στον ΙΔΕΑ. Επί δικτατορίας απέκτησε μεγάλη δύναμη, επεμβαίνοντας στα εσωτερικά πράγματα και κυνηγώντας τους αντιστασιακούς. Στη Μεταπολίτευση έστριψε την προσοχή της στις τρομοκρατικές οργανώσεις, εγχώριες και ξένες, με παρουσία στην Ελλάδα. Παρακολούθησε επίσης από κοντά τα εθνικά θέματα, υιοθετώντας συντηρητική στάση αλλά δείχνοντας και ρεαλισμό. Χρησιμοποιήθηκε εξάλλου στο παρελθόν από τις κυβερνήσεις για την παρακολούθηση των τηλεφώνων πολιτικών αντιπάλων και φορτώθηκε τη σχετική φήμη, που στάθηκε δύσκολο να αποτινάξει.
Η συλλογή πληροφοριών για την Εθνική Ασφάλεια είναι μια αποστολή με ρίσκα, χωρίς τα οποία οι Υπηρεσίες Πληροφοριών δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Οι πολιτικοί και υπηρεσιακοί προϊστάμενοί τους συχνά πληρώνουν με τη θέση τους την αποτυχία ή αποκάλυψη μιας επιχείρησης. Γι’ αυτό οι δραστήριες Υπηρεσίες Πληροφοριών είναι επικίνδυνες για τις κυβερνήσεις, που όχι σπάνια προτιμούν τη σιγουριά του πολιτικού ελέγχου και βάζουν σε δεύτερη μοίρα την αποδοτικότητά τους.