Ιάκωβος Πιτζιπίος (1800-1869). Ο Ιάκωβος Πιτσιπιός ή Πιτζιπίος γεννήθηκε στη Χίο γύρω στο 1800, γιος του δασκάλου Γεωργίου Πιτσιπιού (ή Πιτζιπίου). Ήταν καθολικός στο θρήσκευμα. Παρακολούθησε μαθήματα στο λύκειο της Χίου και μετά την καταστροφή του νησιού το 1822 σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη ή σύμφωνα με άλλες πληροφορίες (βλ. λήμμα lIllustration κ.εξ. στη βιβλιογραφία) νομικά στο Παρίσι. Το 1824 διορίστηκε καθηγητής Φιλολογίας στην Αυτοκρατορική Σχολή της Οδησσού. Από το 1838 ως το 1841 εργάστηκε στη Σύρο ως καθηγητής γαλλικών και εξέδωσε την "Ορφανή της Χίου"(1839). Από το 1844 ως το 1847 έζησε στην Κωνσταντινούπολη, όπου δούλεψε αρχικά ως διευθυντής των σχολείων της εκεί ορθόδοξης κοινότητας και κατόπιν ως καθηγητής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Το 1847 διετέλεσε για τρεις μήνες σχολάρχης της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Την περίοδο εκείνη δημοσίευσε το έργο του "Κατά των ορθοδόξων των γραψάντων κατά της εγκυκλίου του πάπα Πίου Θ'" , που προκάλεσε την αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ο Πιτσιπιός αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Σύρο. Στη Σύρο ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και την έκδοση περιοδικών και εφημερίδων (την περίοδο εκείνη ξεκίνησε την έκδοση του περιοδικού "Αποθήκη των Ωφελίμων και Τερπνών Γνώσεων", όπου δημοσιεύτηκε το ημιτελές μυθιστόρημά του "Ο πίθηκος Ξουθ ή τα ήθη του αιώνος" και παντρεύτηκε τη Σμαράγδα Σχοινά Βυζαντίου. Από το 1849 εργάστηκε ως υπάλληλος της τουρκικής κυβέρνησης στην αυτοκρατορική αποστολή για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ Γκιουλχανέ στην Ευρωπαϊκή Τουρκία και πήρε τον τίτλο του μπέη, τον οποίο σύμφωνα με νεώτερες έρευνες 2 οικειοποιήθηκε μαζί με εκείνον του πρίγκηπα από το 1857, ισχυριζόμενος πως κατάγεται από παλιά βυζαντινή οικογένεια πατρικίων. Το 1852 δημοσίευσε τη λίβελο "Ο ανατολικός Χριστιανός" και το 1853 ίδρυσε στη Ρώμη τη Χριστιανική Ανατολική Εταιρεία, με πρωτοβουλία του πάπα Πίου Θ' και προπαγανδιστικούς της καθολικής εκκλησίας στόχους. Στα πλαίσια της ίδιας προπαγανδιστικής δράσης εξέδωσε και το έργο του "L' Eglise Orientale" το 1855. Από το 1856 και ως το 1862 αγωνίστηκε στον ελλαδικό χώρο αλλά και στην Αγγλία υπέρ της καθολικής προπαγάνδας με έμφαση στο πολιτικό τμήμα της που στόχευε σε ένωση όλων των πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπό τον Σουλτάνο, με απαραίτητες προϋποθέσεις τον εκχριστιανισμό του τελευταίου και τη συμμετοχή της Καθολικής Εκκλησίας στην κοσμική εξουσία. Από το 1862 ωστόσο, οπότε χρονολογείται η ρήξη του με τον πάπα, στράφηκε εναντίον της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και υπέρ της ένωσης των δύο εκκλησιών υπό την ηγεμονία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ συνέχισε να δημοσιεύει έργα του, κυρίως πολιτικά και θρησκευτικά δοκίμια στο Παρίσι και τη Βιέννη. Ο Ιάκωβος Πιτσιπιός πνίγηκε στο Βόσπορο υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες. Η ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας ασχολήθηκε κυρίως με την "Ορφανή της Χίου" και, τα τελευταία χρόνια, με τον ημιτελή "Πίθηκο Ξουθ". Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ιάκωβου Πιτσιπίου βλ. Ευαγγελίδης Τρ. Ε., "Πιτσιπιός Ιάκωβος", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 20. Αθήνα, Πυρσός, 1932 και Φαρίνου - Μαλαματάρη Γ., "Ιάκωβος Πιτσιπιός", Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές τις ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Γ΄· (1830-1880), σ.222-247. Αθήνα, Σοκόλης, 1996. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).